Onze nestor en erelid, Jan de Kroes, is op 31 maart j.l. overleden. Hij werd 96 jaar oud.

Velen binnen de NVVK kennen hem als de naamgever van de Jan de Kroes-lezing. Hij was tevens medeoprichter van de NVVK-prijs voor de veiligheidskunde gericht op vernieuwing, verbreding en diepgang van het vakgebied. Jan de Kroes zag als een van de eersten in dat op alle technologische gebieden veiligheid wetenschappelijke aandacht verdiende. Al in 1978 was hij de initiator van het nationale congres dat leidde tot de oprichting van de vakgroep Veiligheidskunde aan de TU Delft. Als hoogleraar Transportveiligheid aan de TU Delft -wat naast zijn eigenlijke leerstoel, Electrotechniek, een nevenfunctie was- heeft hij zich met name sterk gemaakt voor het onafhankelijk en deskundig onderzoek van ongevallen. Hij was de gesprekspartner van onze beschermheer, prof. mr. Pieter van Vollenhoven. Samen hebben zij vanuit hun werk in de Spoorwegongevallenraad geijverd voor een integratie van ongevalsonderzoek op het spoor, op de weg en in de luchtvaart, hetgeen resulteerde in de Transportongevallenraad, de voorloper van de huidige Onderzoeksraad voor Veiligheid. Zij hebben als leiders van een kleine groep ‘dwarsdenkers’ veel bereikt. Jan de Kroes organiseerde vele congressen, waaronder tweemaal het internationale World Congress on Safety of Transportation aan de TU Delft (1992 en 1998). Daar werd de grondslag gelegd voor een wereldwijd geaccepteerd model voor onafhankelijk ongevalsonderzoek. De Kroes’ interesse was breed; enerzijds was hij geïnteresseerd in de methodologie van onderzoek als wetenschappelijke uitdaging -hij begeleidde diverse promoties op dit gebied-, anderzijds was hij nauw betrokken bij slachtoffers. Hij richtte het Genootschap voor Veiligheidswetenschappen op en was actief in het Koninklijke Instituut voor Ingenieurs. Na zijn pensionering als hoogleraar Transportveiligheid richtte hij de Vereniging Verkeersslachtoffers (VVS) op en stelde de 3e zondag in November in als de dag van de nationale herdenking voor verkeersslachtoffers.

Veiligheid was één van zijn vele interesses. Gedurende zijn loopbaan heeft hij meer dan 40 Octrooien op zijn naam gekregen, merendeels voor Philips op zijn oude vakgebied Elektrotechniek. Nog in 2019 kreeg hij Europees Octrooi op het Recovery Shield, gericht op het stall-vraagstuk in de luchtvaart, wat inmiddels bekend is geworden door de rampen met de Air France 447 en de Boeing 737 MAX. Jan de Kroes was geïnteresseerd in historie en ontwikkeling van techniek en als zodanig betrokken bij het Techniekmuseum van de TU Delft, het behoud van het erfgoed van De Vries Robbé staalfabrieken, het Nederlands Normalisatie Instituut en vele andere organisaties. Als erelid van de NVVK was hij altijd betrokken bij het wel en wee van de vereniging en woonde tot 2017 alle congressen van de vereniging bij.

Hij is meer dan 30 jaar Erevoorzitter van de Elektrotechnische Vereniging van de TU Delft geweest, en heeft daarbij met excursies en lezingen steeds geijverd voor het verkennen van de wereld en zoeken naar nieuwe uitdagingen. Zijn betrokkenheid bij studenten was groot. Meer dan 180 studenten studeerden bij hem af, hij was de promotor van een aantal grensverleggende proefschriften. Zoals hij zei: “Om jong te blijven moet je elke 10 jaar van interesse veranderen. Daarbij is het goed af te wisselen tussen het streven naar een hoogtepunt op het midden van je vakgebied en het verleggen van grenzen aan de randen. Daar ontmoet je de meest interessante mensen en zaken”. Als noodzakelijke tegenhanger van milieu, gezondheid en duurzaamheid, was het zijn streven een voltijdsopleiding tot academisch geschoolde veiligheidskundige tot stand te brengen. Een erkenning van het beroep van onafhankelijk en wetenschappelijk geschoolde ongevallenonderzoeker maakt hij tot zijn spijt niet meer mee. Hij heeft ons wel de weg gewezen en de bezieling gegeven naar die stippen op de horizon. Hij heeft daarop de eerst stappen gezet.

Moge hij in vrede rusten.
(Met dank aan John Stoop, die gedurende 48 jaar met Jan de Kroes heeft samengewerkt)