Om halfzes in de ochtend van zondag 16 maart 2024 stortte de Wilhelminatoren in Valkenburg in. Het monument, van mergelsteen gebouwd in 1906, was met het grote rood verlichte kruis een herkenningspunt vanuit de wijde omgeving. Het was tevens een publiek toegankelijk uitkijkpunt en toeristische trekpleister. Er waren als gevolg van de instorting geen slachtoffers. De gemeente Valkenburg roept mensen op de plek te mijden.
Onbekende oorzaak, geen aardbeving
De oorzaak van de instorting is nog onbekend. Het KNMI heeft een aardbeving als mogelijkheid uitgesloten. Op het moment van de instorting waren er geen bezoekers. Hulpdiensten hebben de rampplek met drones onderzocht en het Urban Search and Rescue-team (USAR) heeft speurhonden ingezet. De toren was al enige tijd gesloten voor onderhouds- en renovatiewerkzaamheden, maar daarmee was nog niet begonnen. De gemeente Valkenburg aan de Geul heeft op 8 oktober 2024 een vergunning toegekend voor het vervangen van de zesde verdiepingsvloer.
De Onderzoeksraad voor Veiligheid gaat dinsdagochtend 18 maart 2025 naar Valkenburg aan de Geul voor een eerste verkenning naar de situatie rond de Wilhelminatoren.
Monument, beperkte bouwkundige eisen
De Wilhelminatoren was/is een rijksmonument en onderdeel van een recreatiecomplex waartoe ook een kabelbaan en een oude mergelgroeve behoren. Onderaan de toren bevond zich een brasserie. De toren, in particulier eigendom sinds 1922, dient – net als elk bouwwerk – te voldoen aan de bouwkundige eisen die golden op het moment van oprichting. De eigenaar van een monument heeft verantwoordelijkheden tegenover bezoekers en in de rol van werkgever tegenover zijn personeel dat in of nabij het bouwwerk komt of het gebruikt. Bij (publiek) gebruik wordt brandveiligheid beoordeeld door de lokale brandweer.
De staat van een monument
De eigenaar van een monument kan door de overheid (bijvoorbeeld Bouw- en woningtoezicht) niet verplicht worden om het te onderhouden, wel kan er bij ernstig verval handhavend worden opgetreden. Herstel van schade is toegestaan, mits het karakter behouden blijft. Daarvoor kan instandhoudingssubsidie worden aangevraagd. Er kan een verplichting gelden tot het openstellen van een monument gedurende een bepaald aantal dagen per jaar.
Bronnen: NOS, website Valkenburg, Heuvelland Vandaag, NRF Gids Rijksmonumenten 2024.