Sociale veiligheid op de werkvloer is een actueel thema, zeker nu uit het rapport van de Amsterdamse ombudsman blijkt dat het meldsysteem voor ongewenst gedrag bij de gemeente Amsterdam ernstig tekortschiet. Medewerkers die melding willen maken van pesten, discriminatie of intimidatie, ervaren onvoldoende bescherming en terugkoppeling. Dit leidt tot wantrouwen, angst en een gevoel van onveiligheid.
Het rapport laat zien dat sociale veiligheid niet vanzelf ontstaat, maar actief georganiseerd moet worden. Hoe doe je dat?
Een aantal concrete handvatten:
Heldere gedragscode en afspraken
Een eerste stap is het opstellen van duidelijke gedragsregels en een gedragscode. Hierin staat beschreven welk gedrag gewenst is en wat niet wordt getolereerd. Dit geeft medewerkers houvast en maakt het makkelijker om elkaar aan te spreken op ongewenst gedrag.
Toegankelijke en onafhankelijke meldpunten
Het Amsterdamse rapport laat zien dat interne meldpunten soms niet onafhankelijk genoeg zijn. Medewerkers moeten erop kunnen vertrouwen dat hun melding serieus en veilig wordt behandeld. Steeds meer organisaties kiezen daarom voor een extern meldpunt of een onafhankelijke vertrouwenspersoon.
Training en bewustwording
Sociale veiligheid vraagt om een cultuur waarin medewerkers zich veilig voelen om zich uit te spreken. Trainingen over feedback geven, omgaan met grensoverschrijdend gedrag en het herkennen van subtiele vormen van onveiligheid zijn essentieel. Leidinggevenden spelen hierin een sleutelrol door het goede voorbeeld te geven.
Meetbare veiligheid en monitoring
Organisaties die sociale veiligheid serieus nemen, meten dit regelmatig via medewerkersonderzoeken. Zo wordt zichtbaar waar knelpunten zitten en kan gericht worden bijgestuurd. Het is belangrijk om niet alleen te kijken naar cijfers, maar ook naar de verhalen achter de meldingen.
Herstelgerichte opvolging
Het rapport benadrukt dat een snelle, herstelgerichte opvolging van meldingen nodig is. Niet alleen om het probleem op te lossen, maar ook om het vertrouwen in de organisatie te herstellen. Dit vraagt om maatwerk en deskundigheid.
Sociale veiligheid organiseren is een doorlopend proces. Het vraagt om duidelijke regels, een open aanspreekcultuur, onafhankelijke meldpunten en voortdurende aandacht van leidinggevenden. Het Amsterdamse voorbeeld laat zien dat het ontbreken van deze elementen kan leiden tot grote problemen. Organisaties die sociale veiligheid centraal stellen, investeren in het welzijn van hun medewerkers én in hun eigen succes.
Bronnen: NOS en Binnenlands Bestuur
Naslagwerken: SER: Handreiking sociale veiligheid (PDF) en Venster: Sociale veiligheid in het openbaar bestuur (PDF)