Een smartwatch werkt samen met sensoren, camera’s en een hoop metingen en data om de indirecte arbeidsveiligheid te verhogen, zoals ergonomie, werkdruk en welzijn. Deze zachte arbeidsveiligheid heeft invloed op de gezondheid op de lange termijn. Aan harde, fysieke veiligheid is een ander artikel gewijd.
De unieke mogelijkheden van smartwatches
Doordat smartwatches op het lichaam gedragen worden kunnen ze lichaamsfuncties meten. Dat doen ze in samenwerking met onder andere sensoren en camera’s. Door de uitkomsten hiervan te koppelen aan een vele gegevens uit het verleden (big data) kunnen oorzaak en gevolg in kaart gebracht worden, zoals het effect van een slechte zithouding op rugklachten.
Over de rol die big data en kunstmatige intelligentie kunnen spelen voor arbeidsveiligheid, lees Big data
Praktische toepassingen
In theorie ziet het er allemaal prachtig uit, maar praktijkvoorbeelden van manieren waarop smartwatches en big data de arbeidsveiligheid verbeteren, overtuigen meer.
Ergonomie verbeteren
Klachten aan rug, nek en schouders komen veel voor bij mensen die dagelijks lange tijd achter een bureau zitten en naar een scherm kijken. Meestal is een slechte houding de oorzaak. Een smartwatch kan de houding registreren, eventueel in combinatie met camera’s en andere sensoren. Als een slechte houding geconstateerd wordt, kan automatisch een melding verstuurd worden aan de betreffende werknemer. Bijvoorbeeld met het bericht dat het verstandig is dat hij zijn werkhouding verandert.
Genoeg en gezond bewegen
Langdurig zitten is niet goed voor het lichaam. Een smartwatch kan medewerkers stimuleren om regelmatig te bewegen of iemand eraan herinneren dat het tijd is voor een pauze. Ook bij beroepen waar mensen veel moeten tillen of bukken bieden slimme apparaten zoals de smartwatch kansen om de houding te verbeteren en lichamelijke klachten te voorkomen.
Overbelasting voorkomen
Een netwerk van sensoren kan samen met een smartwatch vastleggen hoe vaak iemand een bepaalde beweging maakt. Repeterende handelingen leiden op den duur tot klachten aan spieren, pezen en zenuwen. Lopendebandmedewerkers en supermarktcaissières weten er alles van. Zij zijn er bij gebaat als ze eraan herinnerd worden dat een pauze noodzakelijk is.
Het meten van stressniveaus
Een smartwatch meet lichaamsfuncties zoals harstslagfrequentie, ademhaling en slaapritme. Sommige lichamelijke aandoeningen kunnen daardoor in een vroeg stadium opgespoord worden. Het is ook mogelijk verbanden te leggen met iemands algemene welzijn en zijn eventuele gevoeligheid voor mentale problematiek.
Voorbeeld: een smartwatch registreert een verhoogde hartslag tijdens rust en frequente slaaponderbrekingen. De medewerker zegt zich niet ziek te voelen en hij heeft geen gezondheidsklachten. Analyse aan de hand van big data toont aan dat deze signalen, in combinatie met onder andere leeftijd, BMI en genetische aanleg voor hart- en vaatziekten, betekenen dat deze persoon in een risicogroep zit. De werknemer heeft niet alleen een verhoogde kans op hypertensie en geassocieerde ziekten, maar ook op bijvoorbeeld overspanning en een burn-out. Dankzij de smartwatch en big data is dat in een vroeg stadium op te sporen en kunnen preventieve maatregelen genomen worden.
Nieuwe verbanden leggen
Slimme technologie en big data helpen niet alleen bij het oplossen van bekende problemen. Zoals uit de voorbeelden van de herinneringen aan pauzes en melding van een slechte werkhouding blijkt, kan het patronen aan het licht brengen. Hoe vaak komt een slechte werkhouding voor? Wat gebeurt er met de lichaamsfuncties als iemand pauzes overslaat? En hoelang duurt het bijvoorbeeld voordat iemand na een zwangerschapsverlof of een lange periode van afwezigheid door ziekte weer volop aan de slag kan? Is het in bepaalde gevallen misschien beter om eerst parttime aan het werk te gaan?
Big brother
De voorbeelden laten meteen de keerzijde van de nieuwe mogelijkheden zien. Werkgevers zouden de verworven gegevens kunnen inzetten om bepaalde groepen uit te sluiten of te discrimineren. Big boss is watching you. Daarom is regulering nodig om knelpunten en nadelen van de inzet van slimme apparatuur en big data op te lossen.
Hindernissen en keerzijdes
De inzet van slimme meetapparatuur en big data stuit regelmatig op weerstand. Critici wijzen op privacyschendingen en een averechts effect op het creëren van een veilige en prettige werkplek bij de inzet van deze technologie.
In China is commotie ontstaan over de inzet van deze technologische hulpmiddelen, die niet worden gebruikt om de werksituatie te verbeteren, maar om werknemers in de gaten te houden. Zo kregen kantoormedewerkers te horen dat ze een actievere zithouding moesten aannemen of dat ze bovengemiddeld vaak hun werkplek verlieten, bijvoorbeeld voor een toiletbezoek. Zoiets is in Nederland ondenkbaar. Wel is het absoluut belangrijk om zo snel mogelijk heldere regels op te stellen, zoals al deels gebeurd is in de EU Artificial Intelligence Act [link].
Psychosociale veiligheid
Arbeidsveiligheid bevat componenten waarin de inzet van slimme apparaten controversieel is of waarbij het lastig is om ze te implementeren. Psychosociale veiligheid is van cruciaal belang bij het creëren van een veilige en prettige werkplek. Bestrijding van discriminatie, intimidatie en pestgedrag helpt om iedereen een veilige en prettige werkplek te bieden.
De effecten van ongewenst gedrag kunnen gemeten worden, onder andere door hogere stressniveaus vast te stellen. Het is evenwel niet gemakkelijk om deze uitkomst aan onwenselijk gedrag van leidinggevenden en collega’s te koppelen, ook niet met big data.
Binnen de huidige privacystandaarden is het niet aannemelijk dat apparatuur wordt ingezet om verbale en lichamelijke communicatie tussen werknemers in de gaten te houden. Dat is eigenlijk wel nodig om discriminatie en intimidatie in kaart te brengen. Maar niemand wordt graag continu bespied en afgeluisterd. Zelfs als er verbanden zijn vastgesteld is het lastig om tot een oplossing te komen. Het betreft interpersoonlijke connecties en emoties waarvan slimme technologie nu eenmaal niet zoveel verstand heeft. Overigens is gebleken dat discriminatie, intimidatie en pestgedag door mensen evenmin altijd succesvol worden opgelost. Zelfs niet als oorzaak en gevolg aangetoond zijn. (lees ook – Misstanden TU Delft: een chronologisch overzicht)
Averechts effect
Big data hebben ontzettend veel toepassingen en kunnen verbanden leggen waartoe mensen niet in staat zijn. Mits op de juiste manier ingezet hebben ze enorme potentie om de arbeidsveiligheid op verschillende vlakken te verbeteren. Ook het omgekeerde is echter mogelijk. Denk aan het identificeren van sollicitanten met een verhoogde kans op werkgerelateerde klachten, of profileren op basis van eigenschappen die niets met de geschiktheid voor een baan te maken hebben.
Conclusie
Smartwatches, andere draagbare apparatuur en big data zijn krachtige technologieën met een hele berg toepassingen. Daarom hebben ze potentie om de arbeidsveiligheid te verhogen. Precies om dezelfde reden is het belangrijk om toezicht te – blijven – houden op het gebruik.
Dit is het derde artikel van een drieluik waarin verbetering van de arbeidsveiligheid centraal staat.
artikel 1: Big data: nuttig voor de arbeidsveiligheid?
artikel 2: De potentie van de smartwatch voor fysieke arbeidsveiligheid